RKD STUDIES

De oude kunstcollectie van Artis is voor de huidige bezoeker van de dierentuin slechts gedeeltelijk te zien. De meeste tekeningen en schilderijen hangen in ruimtes die niet toegankelijk zijn voor het publiek. Een deel van de tekeningen, schilderijen en grafiek van voornamelijk negentiende-eeuwse kunstenaars, werd in 1956 verkocht.¹ Veel kunstwerken zijn in de loop der tijd verloren gegaan of verdwenen. Voor de huidige bezoeker zijn het vooral de beeldhouwwerken in de collectie die opvallen, omdat deze grotendeels in publieke ruimtes zijn geplaatst.

In februari 2007 werd door Henriette Plantenga, archivaris en documentaliste bij Artis, contact gelegd met het RKD. Zij beheerde de gegevens over kunstwerken in het bezit van Natura Artis Magistra en de documentatie van kunstenaars die in deze dierentuin werkzaam waren en zijn. Bij Artis bestond de behoefte om dit materiaal te digitaliseren. Besloten werd dat het RKD dit voor een belangrijk deel voor zijn rekening zou nemen, waardoor onze instelling de documentatie van negentiende- en twintigste-eeuwse kunstenaars kon uitbreiden.

Alle informatie over kunstenaars van wie Artis zelf kunst bezat of bezit werd ingevoerd in RKDartists&, de kunstenaarsdatabase van het RKD. Vervolgens werden de kunstwerken beschrevenen in RKDimages, de kunstwerkendatabase. Beide databases zijn online beschikbaar op de website www.rkd.nl. In de databases zijn alle gegevens betreffende Artis bij elkaar te vinden. In totaal zijn 495 kunstwerken ingevoerd die in het bezit van Natura Artis Magistra zijn of waren. De collectie van Artis is zeer gevarieerd en bevat naast schilderijen, tekeningen en beelden ook grafiek, waaronder affiches en tramplaten, penningen, oorkondes, kunstnijverheidsobjecten, foto's en curiosa.

Veel kunstenaars werkten in Artis, onder anderen de leerlingen van de Rijksakademie te Amsterdam, maar niet alle werken waren in het bezit van de dierentuin. Besloten werd om in een vervolgproject een selectie te maken van in Artis gemaakte kunstwerken, die zich in Nederlandse musea of bij particulieren bevinden. Door deze selectie -- in totaal 1.375 werken -- krijgt men een goed beeld van welke kunstenaars in de dierentuin gewerkt hebben. De beschrijvingen en afbeeldingen zijn raapleegbaar via RKD Explore.

Arie Teeuwisse
De Oppasser, 1989
Amsterdam, Natura Artis Magistra